گفتگوی دکتر شیرمردی با خبرگزاری جوان
دکتر شیرمردی، معاون سازمان و مدیرعامل شرکت توسعه کاربرد پرتوهای ایران، روز چهارشنبه 28 تیر ماه در مصاحبه با خبرگزاری جوان بیان کردند: در جلسه‌ای که خدمت رهبری رسیدیم به طور کلی بسیاری از موضوعاتی که دنبال می‌کردیم، برای ما روشن شد. پس از آن جلسه مصمم شدیم ابعاد واقعی فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای برای کشور و مردم را روشن‌تر سازیم و با جدیت بیشتری دنبال کنیم.
ایشان اظهار داشتند: یکی از مسائلی که همیشه دنبال می‌کردیم، این بود که آیا موضوع نقش فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای در ارتقای امنیت غذایی کشور اولویت‌دار است یا نه؟ آیا نقش فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای یا پرتوها در ارتقای شاخص‌های سلامت و بهداشت جامعه اولویت‌دار است یا نه؟ همچنین در حوزه محیط زیست، آب شیرین‌کن و امنیت غذایی هم این دغدغه‌ها وجود داشت. در دنیای امروز چند چالش مهم وجود دارد. یکی از این چالش‌ها کمبود آب است. مورد دیگر مشکلات زیست‌محیطی، مشکلات بهداشتی جوامع و دیگری مشکل کمبود غذا و تأمین نیاز جوامع در رابطه با غذاست. در برابر تمامی این مشکلات ابزاری وجود دارد که توانسته است نقش پررنگی در حل بحرانی‌های حوزه‌های یادشده ایفا کند. این ابزار همان پرتوها هستند. اگر بخواهم تعبیری از پرتوها داشته باشم، اینکه پرتوها ابزار معجزه‌آسا برای ارتقای کیفیت زندگی مردم هستند.
وی در ادامه افزودند: پرتوها به قدری قابل انعطاف هستند و کاربرد‌های متعددی دارند که تمام چالش‌هایی را که از آن صحبت شد، می‌توانند پاسخ دهند. در حوزه امنیت غذایی با پرتودهی محصولات غذایی میزان اتلاف محصولات کاهش پیدا می‌کند. با استفاده از پرتودهی، غذا‌ها هم سالم نگهداری می‌شوند و هم مدت‌زمان نگهداری آن‌ها بیشتر می‌شود.
معاون سازمان انرژی اتمی در ادامه تشریح کردند: در حوزه تولید محصولات کشاورزی است که برای مصرف انسان و دام کاربرد دارد. این محصولات با پرتودهی افزایش انبارمانی پیدا می‌کنند. سهم عمده‌ای از محصولات کشاورزی را تحت پوشش قرار می‌دهد. شاید بیش از ۹۰درصد مواد غذایی در هرم غذایی انسان قابلیت پرتودهی دارند و می‌توانیم آن‌ها را پرتودهی کنیم. همچنین محصولات غذایی دامی مانند علوفه‌و ذرت و کنجاله هم می‌توانند پرتودهی شوند. به عنوان مثال، دانه‌های روغنی، حبوبات، غلات، میوه‌جات و خشکبار وقتی پرتودهی شوند، دو اتفاق مهم برای آن‌ها می‌افتد؛ اول اینکه اگر حشره‌ای وجود داشته باشد از بین می‌رود. دوم اینکه اگر میکروبی هم وجود داشته باشد با پرتودهی می‌توان آن را کاهش داد یا از بین برد. وقتی این اتفاق بیفتد، منجر به این امر مهم می‌شود که در مدت‌زمان بیشتری این محصولات یک جا می‌مانند و به اصطلاح می‌توان گفت مدت انبارمانی محصولات بیشتر می‌شود. با این کار در گام اول سلامت غذا افزایش پیدا می‌کند و همچنین اتلاف محصولات کمتر می‌شود و اقتصاد خانوار و اقتصاد آسیب نمی‌بیند و تعادلی میان عرضه و تقاضا ایجاد می‌شود. به عنوان مثال در یک برهه‌زمانی تولید سیب‌زمینی در کشور بالاست. انبار‌ها و سردخانه‌های کافی برای نگهداری وجود ندارد. با استفاده از پرتودهی می‌توان مدت‌زمان جوانه‌زنی سیب‌زمینی را به تأخیر انداخت. با استفاده از پرتودهی سیب‌زمینی دیرتر جوانه می‌زند یا فاسد می‌شود. این باعث می‌شود در مدتی که بازار نیاز دارد سیب‌زمینی به بازار تزریق شود. وقتی ماندگاری بالا باشد، کشاورز مجبور نیست در یک بازه زمانی حجم بالایی از سیب‌زمینی را با قیمت پایین به بازار تزریق کند. از طرف دیگر در برهه زمانی دیگری میزان سیب‌زمینی در بازار کاهش پیدا می‌کند و نیاز بالا می‌رود، اینجاست که اقتصاد دچار تلاطم می‌شود و عدم‌تعادل اقتصادی پیش می‌آید.
ایشان بیان کردند: یکی از مزیت‌های پرتودهی تولید محصولات کشاورزی و غذایی مقاوم در برابر آفات است. با پرتودهی بذر رقمی تولید می‌شود که در برابر آفات مقاوم است، بنابراین میزان مصرف آفت‌کش‌های شیمیایی بسیار پایین می‌آید. این‌ها فرصت‌های علمی هستند که از بعد فناوری هسته‌ای می‌تواند وارد حوزه زندگی مردم شود. همچنین با استفاده از پرتودهی محصولات و رقم‌هایی تولید می‌شوند که دارای بهره‌وری بالاتری هستند. برای مثال می‌توان رقمی از برنج را تولید کرد که دانه‌های بیشتری داشته باشد، یعنی به نسبت کاشتی که کشاورز دارد، برداشتی دوبرابری داشته باشد. همچنین می‌توانیم محصولات را دیررس یا زودرس کنیم. وقتی محصول زودرس شود، در دوره‌های مختلف می‌توان تعداد بیشتری زمین را زیرکشت برد.
دکتر شیرمردی اذعان داشتند: پرتودهی ازسال ۱۹۵۳میلادی به بخش کشاورزی و مواد غذایی ورود پیدا کرده است. بیش از ۷۰سال این صنعت به حوزه کشاورزی خدمت‌رسانی کرده است. این نکته مهم را هم باید یادآوری کنم که فائو، FDA و آژانش بین‌المللی انرژی اتمی و بسیاری از نهاد‌های بین‌المللی، صنعت پرتودهی را برای حوزه مواد غذایی تأیید کرده‌اند. امروز ۹ استاندارد ملی در حوزه پرتودهی مواد غذایی داریم. بسیاری از محصولات مانند سیب‌زمینی یا پیاز و امثالهم می‌توانند به کمک پرتوها انبارمانی بالایی داشته باشند. امروزه پرتوها می‌توانند به نگهداشت محصولات کمک کنند، آفات محصولات را از بین ببرند. محصولاتی مانند گردو که قابلیت عمر بیشتر از یک سال ندارند، با استفاده از پرتودهی آفات‌کشی می‌شوند و ماندگاری بیشتری پیدا می‌کنند. بسیاری از محصولات مانند میوه‌های خشک که با استفاده از صنایع تبدیلی روانه بازار می‌شوند هم می‌توانند با پرتودهی ماندگاری بیشتری پیدا کنند. پرتودهی سیب باعث می‌شود این میوه ماندگاری بیشتری داشته باشد و دیرتر حالت کم‌وزنی به خود بگیرد.
ایشان تاکید داشتند: اگر صنعت پرتودهی را توسعه دهیم، امنیت غذایی و سلامت غذایی در کشور رشد می‌کند. دولت سیزدهم برای اینکه بتوانیم پرتودهی صنایع غذایی را هدفمند کنیم و ریل‌گذاری مناسبی برای این بخش داشته باشیم یک سند تهیه کرده است. در این سند نقاط مهم و با ظرفیت بالای تولید محصول کشاورزی تعیین شده است. در کنار این‌ها هفت نقطه لجستیک هم مشخص شده است. گزارشی استخراج شده که طی آن نقاطی که دارای ظرفیت بالای تولید محصولات کشاورزی و همچنین نقاط لجستیک هستند، برای ایجاد سامانه پرتودهی معرفی شده‌اند. نگاه ما این است که بخش مهمی از پهنه کشور را بتوانیم از این سامانه‌ها تأسیس کنیم. توسعه این سامانه‌ها تأثیر مستقیمی روی وضعیت اقتصادی کشور دارد. همزمان با این موضوع مواد در حال تولید هستند که باعث کاهش مصرف آب می‌شوند. برای مثال سوپرجذاب‌های تقویت‌شده با فرمول‌های شیمیایی برای کاهش مصرف کود شیمیایی و کاهش مصرف آب در صنعت کشاورزی کاربردی هستند. با توجه به بحران کم‌آبی و میزان بالای مصرف کود شیمیایی و آفت‌کش‌ها در گیاهان می‌توانیم از این محصولات استفاده کنیم. بومی‌سازی تجهیزات و دستگاه‌هایی که برای پرتودهی استفاده می‌شوند، یکی از سیاست‌های مهم دولت است.
دکتر شیرمردی در پایان بیانات خود خاطرنشان کردند: مسیر‌های مختلفی وجود دارد. کارخانجات بسته‌بندی محصولات کشاورزی می‌توانند به ما مراجعه کنند تا محصولات را پرتودهی کنیم و دوباره به آن‌ها تحویل دهیم. در حوزه پرتودهی بذر‌ها برای ارائه بازار و هم برای مصرف می‌توانیم اقداماتی را انجام دهیم. همچنین بخش خصوصی و کشاورزان هم می‌توانند محصولات خود را برای ما بفرستند تا آن‌ها را پرتودهی کنیم که تمامی این موارد طیف وسیعی از متقاضیان را پوشش می‌دهد. یکی از مجموعه‌هایی که بیشترین ارتباط را با ما دارند، شرکت‌های تولیدکننده ادویه‌جات هستند. امروزه تنها راه کاهش بار میکروبی محصولات آن‌ها استفاده از پرتوهاست. با هیچ ماده شیمیایی یا روش دیگری نمی‌توان کاهش میکروبی یا استریل‌سازی استاندارد داشت.